JÓZEF ROBAKOWSKI
22x

35 mm, 6'
1971

Bezkamerowy film był pierwszą z kolektywnych realizacji, które na początku lat 70. powstawały w ramach Warsztatu Formy Filmowej. Współtwórcami było 22 studentów Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych, którym artysta rozdał kilkumetrowe odcinki nienaświetlonej taśmy filmowej 35 mm do wykonania na nich własnych prac. Studenci wydrapywali swoje utwory ostrymi narzędziami bezpośrednio na emulsji, „zarówno w polu obrazu, jak i dźwięku optycznego”. Poszczególne realizacje zostały połączone przez artystę w jeden ciąg. W powstałym w ten sposób filmie jego rola ograniczyła się do zainicjowania i skoordynowania kolektywnych działań. Strukturę tego rodzaju filmów Robakowski wywodził ze szkiców Katarzyny Kobro dotyczących „łańcuchowej konstrukcji linii podzielonej na równe odcinki”. Filmy zespołowe, w których rezygnowano z roszczeń autorskich na rzecz obiektywizacji zapisu i pluralizmu działań, zaliczane są do najbardziej charakterystycznych praktyk Warsztatu Formy Filmowej.