2014
W Płaskiej rzeczywistości Zbigniew Libera rekonstruuje w trzecim wymiarze zobrazowany i spłaszczony widzeniem świat. Realizacja projektu polega na zbudowaniu samochodu, który jest wizualno-przestrzenną hybrydą, przenoszącą w trzeci wymiar perspektywiczne deformacje i skróty widzenia, którymi operują fotograficzne i filmowe rejestracje. Odniesieniem są przedstawienia rzeczywistości doświadczanej i konsumowanej w obrazach. Wywiedzione ze zdjęć kształty samochodu dalekie są od jego rzeczywistych form i proporcji. W przewrotny sposób artysta demonstruje metody wizualnego łudzenia, pozbawiając je „hipnotycznego czaru”. Zaskakujące formy jego samochodu wizualizują pułapki widzenia kształtowanego medialnymi wyobrażeniami. Podobny zabieg autor stosuje w modelu i szkicach przedstawiających zdeformowane widzeniem kształty roweru.
Wydobywając je spod władzy spojrzenia pokazuje wpływ obrazów kultury konsumpcyjnej na percepcję rzeczywistości i kreowanie jej mitów.
W szkicach i modelach odtwarzających fotograficzne ujęcia, artysta uzmysławia naturalizację widzenia tego, co okazuje się dalece nienaturalne. Na rysunkach roweru kształty i rozmiary jego kół zmieniają się w zależności od odtwarzanego za obrazem sposobu widzenia. ”Efekt rzeczywistości” okazuje się w nich być efektem ideologizacji spojrzenia. Hasła na rysunkach wyraźnie odsyłają do opisanych przez Jeana Baudrillarda procesów odrealniania rzeczywistości, w których obraz ulega precesji produkującej kolejne mutacje. Elipsoidalne kształty kół roweru czy spłaszczone obłości samochodu i jego wykoślawione proporcje pokazują nam coś, czego nie ma, zniekształcenia, które zwykliśmy brać za „naturalne” kształty.
W Płaskiej rzeczywistości Libera sięga po jeden z najbardziej zmitologizowanych przedmiotów kultury konsumpcyjnej – samochód, który stał się przedmiotem kultu, elementem kształtowania masowych gustów i zachowań, który był atrybutem formułowanych w XX wieku utopii i centralnym motywem modernizacyjnych ideologii. Jako forma mitotwórcza na masową skalę oraz nośnik przemian obyczajowych i konsumpcyjnych wzorców był wielokrotnie opisywany przez wybitnych badaczy kultury. W projekcie Libery mamy do czynienia z samochodem użytkowanym nie tyle w praktyce, co przede wszystkim w spojrzeniu, któremu ów spłaszczony samochód dostarcza urzeczywistnienia tego, czym spojrzenie jest karmione w iluzjach medialnych wyobrażeń.
Kurator wystawy: Bożena Czubak
Zbigniew Libera ur. w 1959 w Pabianicach, mieszka i pracuje w Warszawie. Twórca prac fotograficznych, realizacji wideo, instalacji, obiektów, rysunków, ostatnio zajmuje się filmem. W latach 80. autor prac wideo, zaangażowany w działalność łódzkiej Kultury Zrzuty, współzałożyciel punkowej grupy Sternehoch. W latach 90. uznany za kluczową postać sztuki krytycznej zrealizował m.in. serięUrządzeń korekcyjnych dotyczących dwuznaczności i represyjnych wymiarów wzorców kulturowych. Od początku kolejnej dekady tworzył serie fotograficzne odnoszące się do problematyki konstruowania i manipulowania pamięcią i historią. Prezentowany obecnie projekt jeszcze w trakcie realizacji był pokazywany w 2010 roku w Fundacji Profile w Warszawie. Płaska rzeczywistość jest drugą wystawą artysty w łódzkiej Galerii Atlas Sztuki, gdzie w 2004 miał miejsce premierowy pokaz jego fotograficznych serii Pozytywy i Mistrzowie.