UŚPIONY KAPITAŁ. Fotografia XX wieku z kolekcji Cezarego Pieczyńskiego

16.09.2010 - 30.10.2010

Muzeum Pałac w Wilanowie

Proponowany przez Fundację Profile w Warszawie i Muzeum Pałac w Wilanowie cykliczny program wystaw prezentujących najciekawsze prywatne kolekcje sztuki współczesnej i nowoczesnej ma ambicje nie tylko pokazania „uśpionego kapitału” tych, nieznanych publicznie, zbiorów, ale również wszczęcia debaty na temat symbolicznego kapitału powstających współcześnie kolekcji.

Kolekcjonerstwo, jako pasja niosąca w sobie ogromny potencjał poznawczy już dawno znalazło uznanie wśród badaczy kultury. Kolekcje prywatne, według znawcy ich historii, od XV wieku były jednymi z najważniejszych miejsc, gdzie rodziły się przemiany kulturowe. O roli kolekcji prywatnych w obszarze sztuki współczesnej i nowoczesnej świadczy rodowód wielu spośród najważniejszych na świecie instytucji wystawienniczych XX wieku, powstałych na bazie zbiorów prywatnych.

Ruch kolekcjonerski kształtujący się w ostatnich latach w Polsce jest szansą na uzupełnienie pełnego luk obrazu sztuki, jaki znamy z kolekcji muzealnych i zbiorów publicznych. Co więcej, kolekcje prywatne niezależne od finansów publicznych i polityki państwa, mogą odgrywać istotną, kulturotwórczą rolę, różnicując i wzbogacając swymi zbiorami obraz sztuki współczesnej. Mogą proponować inną, odbiegającą od muzealnych kanonów, lekturę sztuki i jej historii.

Frantisek Drtikol, Akt, 1929

Tytułowy „uśpiony kapitał” tych kolekcji nie przelicza się na walory rynkowe. Idąc za myślą Waltera Benjamina, pragniemy podkreślić wywrotowy potencjał uśpionego, potencjał wymierzony „w to, co typowe i poddające się klasyfikacji”. Potencjał, który niesie w sobie pasja zbieractwa w buntowniczym geście odrzucająca tradycje i autorytety, zdolna „roztrzaskać szablony tradycyjnej historii sztuki”.

Prezentacja prywatnych kolekcji w Oranżerii Pałacu w Wilanowie jest znaczącym nawiązaniem do historii tego miejsca, niezwykle ważnego dla dziejów i tradycji kolekcjonerstwa. W pałacu w Wilanowie w 1805 roku Stanisław Kostka Potocki, wielki znawca i kolekcjoner sztuki, udostępnił publiczności swoją kolekcje dzieł sztuki, tworząc jedno z pierwszych muzeów w Polsce.

Pierwsza wystawa to wybór z kolekcji Cezarego Pieczyńskiego. Zbiory poznańskiego kolekcjonera rozwijane w kilku kierunkach, m.in. polskiej awangardy międzywojennej I modernizmu lat 40., 50. i 60., obejmują też gromadzony w ostatnich latach zbiór fotografii XX wieku. Właśnie fotografia, jako dziedzina w znikomy sposób obecna w większości polskich kolekcji muzealnych zostanie zaprezentowana, jako pierwsza propozycja cyklu „Uśpiony kapitał”.

Dora Maar, Przezroczysty Materiał, ok. 1936

Kolekcja fotografii Cezarego Pieczyńskiego oferuje wgląd w dzieje dwudziestowiecznej fotografii, stającej się osobnym obszarem artystycznych poszukiwań. Wystawa części tej kolekcji jest niezwykłą dla polskiej publiczności okazją zobaczenia wyboru prac należących do najważniejszych osiągnięć w historii polskiej i światowej fotografii. Wybór ten obejmuje przykłady unikalnych prac pierwszych eksperymentatorów, jak Eadweard Muybridge z jego sięgającymi jeszcze dziewiętnastego wieku fotograficznymi dokumentacjami ruchu, zdjęcia pionierów fotografii artystycznej, jak Amerykanin Paul Strand, dzieła wybitnych twórców awangardy dadaistycznej, konstruktywistycznej czy surrealistycznej (Raoul Hausmann, Man Ray, Aleksander Rodczenko, Christian Schad) i prace czołowych twórców współczesnej fotografii, (Nan Goldin, Thoams Ruff, Cindy Sherman).

Aleksander Rodczenko, Demonstracja, 1932

W ramach prezentacji znajdą się prace opatrzone nazwiskami klasyków XX wieku i niezwykłe dzieła anonimowych autorów. Wystawa podzielona jest na sekwencje, które nie podążają ani za chronologią czasu ani za podręcznikowymi układami kolejnych –izmów. Odrzucając liniową narrację i geograficzne podziały, w ramach różnych wątków tematycznych pokazane są i zestawiane dzieła polskich i zagranicznych twórców. Obszerny wybór z fotografii polskiej sięga awangardy międzywojennej i dokonań twórcy heliografii, Karola Hillera, poprzez nowatorskie eksperymenty lat 40. (Zbigniew Dłubak, Fortunata Obrąpalska) i poszukiwania medialne lat 70. (Natalia LL, Ireneusz Pierzgalski, Józef Robakowski). Kolekcja obejmuje artystów młodego pokolenia i nieżyjących już mistrzów jak Edward Hartwig, Roman Cieślewicz i Zofia Rydet.

Otwarcie wystawy. Na zdjęciu od lewej: Paweł Jaskanis, Bożena Czubak, Cezary Pieczyński

Janusz Bąkowski (1922-2005), Zdzisław Beksiński (1929-2005), Lev Borodulin (1923-1999), Horace Bristol (1908–1997), Roman Cieślewicz (1930-1996), Jiřĭ David (1956), Zbigniew Dłubak (1921–2005), František Drtikol (1883–1961), Oscar Fischinger (1900–1967),Jorge Friedman (1910-2002), Nan Goldin (1953), Gretta Sarfaty Marchant (1947), Bobby Grossman (1950), Heinz Hajek-Halke (1898–1983), Edward Hartwig (1909–2003), Raul Hausmann (1886 -1971),Karol Hiller (1891–1939), Marta Hoepffner (1912-2000), Lotte Jacobi (1896-1990), György Kepes (1906 – 2001), Michał Kokot (1944), Jerzy Kosiński (1933 – 1991), Konrad Kuzyszyn (1951), Paweł Kwiek (1952),Andrzej Lachowicz (1939), Jerzy Lewczyński (1924), Dora Maar (1907–1997), Man Ray (1890–1976), Antoni Mikołajczyk (1939–2000), László Moholy-Nagy (1895-1946), Eadweard Muybridge (1830–1904), Natalia LL (1937), Fortunata Obrąpalska (1909–2004), Andrzej Paruzel (1951),Andrzej Pawłowski (1924-1986), Walter Peterhans (1897–1960), Marek Piasecki (1935), Paweł Pierściński (1938), Ireneusz Pierzgalski (1929),Józef Robakowski (1939), Aleksander Rodczenko (1891–1956),Jaroslav Rössler (1902-1990), Josef Růžička (1870-1960), Thomas Ruff(1958), Zofia Rydet (1911–1997), Tadeusz Rydet (1909-19870, ZygmuntRytka (1947), Christian Schad (1894-1982), Roger Shall (1904–1985),Bronisław Schlabs (1920-2009), Toni Schneiders (1920-2006), Paul Schuitema (1897–1973), Leonard Sempoliński (1902-1988), Cindy Sherman (1954), Arthur Siegel (1913-1978), Aaron Siskind (1903–1991), Zdzisław Sosnowski (1947), Maciej Stępiński (1972), Paul Strand (1890-1976), Marian Szulc (1922-1976), Ryszard Waśko (1949).

Organizatorzy: Muzeum Pałac w Wilanowie, Fundacja Profile, Warszawa
Kuratorzy programu Uśpiony kapitał: Bożena Czubak, Andrzej Paruzel (Fundacja Profile, Warszawa)

Kurator wystawy Fotografia XX wieku z kolekcji Cezarego Pieczyńskiego: Włodzimierz Nowaczyk

Artykuł Moniki Małkowskiej "Świat odmieniony kamerą" tutaj

Wywiad z Cezarym Pieczyńskim Janusza Miliszkiewicza tutaj

Otwarte archiwum. Część 4

WGW 2020. Ryszard Waśko. Od A do B

Otwarte archiwum. Część 3